คอลัมน์ เดลินิวส์วาไรตี้: เสน่ห์’ทะเลหมอก’ ธรรมชาติงามฤดูหนาว

เดลินิวส์ (กรอบบ่าย) ฉบับวันที่ 18 ธันวาคม พ.ศ. 2562
พงษ์พรรณ บุญเลิศ

ฤดูหนาว นอกจากสภาพอากาศเย็นสบาย ช่วงฤดูกาลนี้ยังมีความสวยงามของธรรมชาติอีกมากมายให้สัมผัส ชื่นชมโดยเฉพาะความงาม มนต์เสน่ห์ของ “ทะเลหมอก”

หลายสถานที่บนภูเขาสูงจึงเป็นหมุดหมาย เป็นจุดชมวิวชมความงามของสายหมอกยามเช้า และในความน่าหลงใหล ในหมอกงามที่ธรรมชาติสร้างสรรค์ ยังมากด้วยเรื่องน่ารู้ ผศ.ดร.นิพัทธ์ จงสวัสดิ์ คณบดีคณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรีให้ความรู้ พาค้นความลับ สัมผัสความงามทะเลหมอกว่า หมอกที่ปรากฏขึ้นช่วงฤดูหนาวมีความน่าสนใจหลายมิติ ที่เด่นชัดเป็นความสวยงามทางด้านทัศนียภาพที่สร้างความประทับใจให้กับผู้ที่ได้ชม ดังเช่น ทะเลหมอก ที่เกิดขึ้นในหุบเขา

การเกิดขึ้นของ “หมอก” เป็นหลักการเดียวกันกับการเกิดขึ้นของ “เมฆ” ซึ่งเป็นการระเหยของไอน้ำ โดยปกติเมื่อพื้นดินได้รับแสงอาทิตย์ถึงช่วงเวลาเย็นของแต่ละวัน พื้นดินจะคายความร้อน ระเหยขึ้นไปเป็นไอน้ำ เมื่อระเหยขึ้นไปถึงชั้นบรรยากาศระดับหนึ่งที่ความเย็นลดตัวลงต่ำกว่าจุดน้ำค้าง ไอน้ำจะกลั่นตัวกลายเป็นหยดน้ำ หรือละอองน้ำขนาดเล็ก รวมตัวกันเกิดเป็นหมอก ลอยปกคลุมไปรอบพื้นที่ ซึ่งหมอก ก็คือ เมฆที่เกิดขึ้นในระดับใกล้พื้นโลก

แต่หากลอยสูงขึ้นไป 2-5 กิโลเมตร หรือมากกว่านี้ก็จะเป็นระดับของเมฆ กลายเป็น “เมฆ” และเมื่อไอน้ำรวมกันมาก รวมตัวกันเยอะขึ้นก็จะกลายเป็นเมฆฝน ตกกลับลงมาสร้างความชุ่มฉ่ำให้กับพื้นดิน

“หมอกสามารถเกิดได้ทั้งในพื้นราบ ชายเขา ทะเลสาบหรือหุบเขา และเกิดขึ้นได้ทุกฤดูกาล แต่ที่จะเกิดขึ้นได้มากเป็นช่วงฤดูหนาว ซึ่งสภาพอากาศเย็นลงอย่างรวดเร็ว ยิ่งบนเขาสูง ยอดดอยยิ่งมีความหนาวเย็น อย่างไรก็ตาม หมอกมีหลายระดับ นับแต่ หมอกปกคลุมพื้นดิน พื้นผิว หรือหมอกที่อยู่ในระดับความสูงประมาณหนึ่ง แต่ที่เป็นจุดหมายชมความสวยงามก็คือ ทะเลหมอก”

ผศ.ดร.นิพัทธ์ อธิบายเพิ่มอีกว่า ทะเลหมอก จะเกิดขึ้นได้ดีในวันที่ท้องฟ้าโปร่งแจ่มใส ไม่มีลมแรงที่จะพัดพาไอน้ำให้หายไป และมีความชื้นสัมพัทธ์ของอากาศสูง ซึ่งจะทำให้หยดน้ำเกาะตัวกัน แต่เมื่อแดดจ้า ม่านหมอกจะเริ่มจางหายไป ยิ่งมีลม หมอกก็จะยิ่งสลายไปรวดเร็ว ช่วงเวลาที่เหมาะสม ชมความสวยงามของทะเลหมอกจึงเป็นช่วงเวลาเช้ามืด

จากที่กล่าว ระหว่างวันพื้นดินจะเก็บสะสมความร้อนไว้ เมื่อแดดลับไปพื้นดินจะคายความร้อน ระเหยกลายเป็นไอน้ำเกาะรวมตัวกัน และจากที่สะสมมานับแต่ช่วงเย็น ยิ่งหน้าหนาวอากาศเย็น เมื่อไอน้ำระเหยขึ้นมาถึงระดับหนึ่ง และพบกับอุณหภูมิเย็น ก็จะเริ่มเกาะตัวกันเป็นกลุ่มหมอก ช่วงเช้ามืดเมื่อเริ่มมีแสงแดดอ่อนๆ ก็จะได้เห็นทะเลหมอกชัดเจน สวยงาม ถึงช่วงสายแสงมีมากขึ้นและเริ่มมีลมพัดผ่าน ม่านหมอกก็จะเริ่มสลายไป

“แต่แม้จะมีแสงเพิ่มขึ้น หากหมอกสะสมรวมตัวเป็นชั้นหมอกหนาแน่นและแสงส่องไปไม่ถึง รวมกับลมนิ่ง ความสวยงามของทะเลหมอก ม่านหมอกที่สลับซ้อนเป็นชั้นๆ ก็จะยังคงปรากฏให้ชม กลับกันถ้าเริ่มมีลม หรือมีแดดแรงส่องกระทบลงมา หมอกหนาที่ลอยแน่นก็จะสลายบางลง กลายเป็นหยดน้ำค้างไปบ้าง ฯลฯ”

หมอกและเมฆ ด้วยที่มีการเกิดขึ้นเช่นเดียวกัน มีความสวยงามที่ต่างกันไป ดังที่กล่าว หมอกในหุบเขาจะลอยอยู่ในความสูงที่เกิดหมอก หรือเรียกเป็น “เมฆบนพื้นดิน” ก็ได้ แต่หากระเหย

เลยจากหุบเขาขึ้นไปและไปเกาะรวมตัวกันด้านบนในระดับที่มีความสูงที่กล่าวไว้ ก็จะอยู่ในระดับชั้นเมฆฝน และถ้ารวมตัวกันนานจะเกิดเป็นเมฆฝน แต่หากมีลมแรง ก็จะพัดพาเมฆฝนจากที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่ง หลายสถานที่ไม่ว่าจะเป็น อุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดัง ภูชี้ฟ้า ดอยอ่างขาง ภูทับเบิก หรือบนภูเขาสูงทางภาคเหนือ ภาคอีสาน ฯลฯ ช่วงฤดูหนาวจึงเป็นจุดหมายชมทะเลหมอก โดยจะเห็นว่าเฝ้ารอชมกันนับตั้งแต่เช้ามืด

ในความสวยงามก็มีข้อควรระวัง ด้วยที่การเกิดหมอกมีหลายแบบ ดังเช่น หมอกแดด (Haze) การที่มีฝุ่นละอองมากในอากาศ ฝุ่นละอองทำให้เกิดปรากฏการณ์ฟ้าหลัว แสงที่ส่องสว่างลงมาส่องมาได้ไม่เต็มที่โดยจะเจอกับม่านหมอก มีอนุภาคฝุ่นในบรรยากาศขวางกั้นการเดินทางของแสง เมื่อแสงอาทิตย์ตกกระทบจะเกิดปรากฏการณ์ทางแสง โดยจะเห็นเป็นฝ้าบางๆ สีขาวขุ่นและบางครั้งเป็นหมอกดำ ช่วงที่หมอกลงจัดจึงควรเพิ่มความระมัดระวัง โดยเฉพาะการขับรถ อาจทำให้มองถนน มองทางไม่ชัดเจน

หมอกควัน (Smog)หมอกอีกรูปแบบ โดยหมอกควันมักเกิดในเมืองใหญ่ที่มีการจราจรหนาแน่นมาก ๆ เมืองที่มีนิคมอุตสาหกรรม ฯลฯ หมอกควัน บางครั้งถูกเรียกว่า หมอกพิษ โดยเมื่อหายใจไปก็จะนำเอาอนุภาคเหล่านั้นเข้าไปสะสมในร่างกายก็จะส่งผลต่อสุขภาพ

ผศ.ดร.นิพัทธ์ ให้ความรู้เพิ่ม เรื่องน่ารู้ในสายหมอกอีกว่า ความสวยงามจากทะเลหมอก ยังเชื่อมโยงส่งผลต่อการเรียนรู้รอบด้าน เป็นแบบอย่าง สร้างบทสนทนาระหว่างการท่องเที่ยวของครอบครัวได้ดี โดยคุณพ่อ คุณแม่อาจยกนำหมอกอธิบายให้กับลูกได้เข้าใจกับการเกิดขึ้น เรียนรู้วิทยาศาสตร์เบื้องต้นได้หลากหลายเรื่อง และยังเชื่อมโยงถึง การดูแล รักษาธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม จะเห็นว่า หุบเขาที่มีธรรมชาติสมบูรณ์ก็มีโอกาสเกิดหมอกได้มาก การได้ชื่นชมธรรมชาติ ชมความงามทะเลหมอกก็ต้องให้ความสำคัญกับสิ่งแวดล้อม

ส่วนการไปชมแล้วไม่พบกับม่านหมอก หรือได้เห็นเพียงหมอกจางๆ ก็อาจเป็นไปได้ว่า วันนั้น หรือคืนก่อนหน้ามีลมแรง และฟ้าไม่เปิด มีเมฆฝนซึ่งแสงส่องมาไม่ถึงพื้นดิน เมื่อไม่มีแสงแดดมากระทบมาก การคายความร้อนจึงมีน้อย ปริมาณไอน้ำที่ลอยขึ้นสู่ชั้นบรรยากาศก็น้อยลงเช่นกัน ทำให้ไอน้ำไม่สามารถเกาะตัวกันได้ ฯลฯ ทำให้ไม่เห็นมวลหมอกหนาแน่นของทะเลหมอก

“ช่วงเวลาที่จะชมหมอกสวยงามได้โดยไม่ผิดหวัง ก่อนเดินทางไปชมอาจต้องศึกษาข้อมูลเบื้องต้น หรือศึกษาจากสภาพอากาศคืนก่อนหน้าที่จะไปถึง โดยถ้ามีทะเลหมอก ท้องฟ้าเปิด แดดดีและมีความชื้นในอากาศก็น่าจะทำให้ไม่พลาดชมทะเลหมอกสวยงามในฤดูหนาว”

ผศ.ดร.นิพัทธ์ ทิ้งท้ายอีกว่า การเกิดขึ้นของหมอกเป็นสิ่งที่จะเชื่อมโยงส่งผลต่อการเรียนรู้ได้ดี โดยที่สำคัญเมื่อธรรมชาติสร้างสรรค์ความงามให้ชื่นชม ก็ต้องร่วมกันปกป้องดูแลธรรมชาติให้สมบูรณ์ เพื่อความงามเหล่านั้นคงอยู่อย่างยั่งยืนต่อไป.

“มีความน่าสนใจหลายมิติ”

[wpfilebase tag=file id=381 tpl=download-button /]